Najnoviji podaci govore kako je na širem području Vukovara od 1. maja 1991. do završetka rata ubijeno i stradalo preko dve stotine civila i žrtava ratnog zločina srpske i nehrvatske nacionalnosti. Prva žrtva je bio penzioner Stevan Inić /64/ koji je brutalno ubijen na praznik rada 01.05.1991. od strane komšije Mije Gelenčira, Hrvata i ekstremnog HDZ-ovca. Zločin je bio etnički motivisan. Prva civilna žrtva u samom gradu bio je Jovan Jakovljević, takođe civil, ugledni građanin Vukovara koji je likvidiran 29.06.1991. na svom kućnom pragu od strane naoružanih Hrvata. Tokom proleća i leta 1991. dakle pre početka samih borbi likvidirano je i nestalo 43-oje srpskih civila.
Međutim, treba napomenuti da su zločini nad Srbima činjeni i tokom trajanja borbenih dejstava. Građani Vukovara sa tugom se prisećaju krvavog oktobra 1991. u Vukovaru. Tokom trajanja borbenih dejstava počinjeni su mnogobrojni zločini nad civilnim stanovništvom. U svojim kućama, ali i logorima i mučilištima okrutno su ubijani srpski civili. Bilo je to na teritoriji koju su kontrolisale hrvatske snage. Pripadnici takozvanog Zbora Narodne Garde bili su gospodari života i smrti. Bez ikakve kontrole sprovodili su teror nad građanima srpske i rusinske nacionalnosti, a neretko su od njihove samovolje stradali i hrvatski civili. U gradu je bilo formirano nekoliko logora i zatvora za Srbe gde su vršene likvidacije. Najčešće u okrilju noći, civili su izvođeni iz svojih kuća i skloništa i odvođeni u nepoznato. Posmrtni ostaci nekih su nađeni u masovnim grobnicama ili ih je Dunav izbacio na teritoriji Srbije, ali nažalost određeni broj civila i danas se nalazi na listi nestalih.
U oktobru mesecu 1991. ubijeno je i stradalo najmanje 46 civila srpske nacionalnosti. Sudbina mnogih do danas nije sasvim rasvetljena.
Penzioner Golub Marčeta, njegova supruga Milica Marčeta (64) i njena majka Anđa Akik (87) ubijeni su u svojoj porodičnoj kući u Borovom Naselju samo zato što su bili Srbi i pravoslavci. Nije im dozvoljeno da svoje penzionerske dane provedu u miru, šetnjama pokraj Dunava i Vuke, u kafi i druženju sa prijateljima, u igri sa unucima...Ovi nedužni ljudi odlučili su da ostanu u svom gradu i uprkos opasnosti koja im je pretila. Verovali su da im niko neće nauditi jer čitav život proveli u ovom gradu, poznavali su dosta ljudi i nikada se nikome nisu zamerali. Međutim, naoružani hrvatski vojnici su upali tog 11. oktobra 1991. u dom Goluba Marčete i nakon zlostavljanja poubijali ove nedužne ljude.
Da u otkrivanju sudbina nestalih i likvidiranih Srba u Vukovaru ne treba nikada posustati, jer uvek se sazna nešto novo, pokazala je i tribina u organizaciji Srpskog kulturnog centra ZVO-a posvećena upravo radu Udruženja "Protiv zaborava" održana tri dana uoči vidovdanske komemoracije 2015. godine. Na tribini je govorio predsednik vukovarskog ogranka Slobodan Jakovljević (sin prve žrtve rata u gradu) koji je prisutne upoznao sa radom udruženja i aktivnostima kojima se udruženje bavi. Nakon projekcije potrebu da sa prisutnima podeli priču o tragičnoj sudbini članova svoje porodice imao je i Saša Marčeta iz Pačetina.
- Tokom rata 1991. godine ubijen je moj deda, njegova žena i njegova tašta. Jedanaestog oktobra 1991. godine, negde oko šest časova uveče, u dvorište moga dede došlo je pet pripadnika ZNG-a. Kada su ga našli ispitivali su ga i nakon toga svirepo premlatili i svo troje ubili. Dedu su zamotali u tepih i zajedno sa ostalo dvoje bacili u podrum u kom su se oni i skrivali. Kuću su zapalili, a sutradan ili prekosutradan su ponovo došli stavili ih u najlonske vreće i uz njih stavili i njihove lične karte i preneli ih u masovnu grobnicu na stadionu "Sloge" u Vukovaru. Pronađeni su nakon pada Vukovara i odnešeni na Komunalac gde je obdukciju izvršio dr Zoran Stanković. Tada smo i mi bili na prepoznavanju. Nakon toga smo ih sahranili u Vukovaru, a devedeset druge ili treće, ne sećam se, preneli smo ih u selo Borovo gde počivaju i danas, ispričao je Saša priču koju, kako je sam rekao nikada nije javno i pred toliko ljudi ispričao. To što znaju ili ne znaju sudbinu svojih najmilijih možda i nije najgore što je zadesilo ove ljude jer su zbog nastojanja da dobiju makar kakvu satisfakciju doživeli nova poniženja. Mnogi su tužili državu, ali su svi sporove izgubili i sada su suočeni sa plaćanjem velikih iznosa sudskih troškova.
- I ja sam se obratio jednom advokatu, poslao sam mu moju priču i on me nakon nekoliko dana nazvao i rekao da od toga nema ništa. Rekao je, dete moje nosi to kući i nemoj više nikada nikome da pokazuješ jer ćeš zbog toga imati silnih problema. To ne može da se dobije, izgubićete sud i platićete silne trošove. S obzirom da sam znao kako su prošli ljudi koji su pre mene pokušali da tuže državu odustao sam jer novca da teram pravdu do kraja nemam. Hrvati su dobili makar nekakvu i materijalnu i ljudsku satisfakciju, a mi ništa. Šta više, ovo pričam prvi put nakon dvadeset i četiri godine i nisam siguran da me sutra na ulici neće neko zaustaviti i šikanirati, zvati telefonom i pretiti. Ni dan danas se zbog svega ne osećam sigurnim. Takođe, ne verujem ni da će za te zločine ikada iko odgovarati, razočarano je konstatovao Saša. Da stvar bude još gora, hrvatski političari, vlast i razne organizacije idu toliko daleko da imena ubijenih srpskih civila često zloupotrebljavaju fasilfikujući njihovu smrt. To čine tako što njihova imena, bez znanja porodice, stavljaju na razne popise, spiskove, spomenike predstavljajući ih kao "hrvatske žrtve stradale od srpskog agresora" nanoseći tako dodatnu bol porodicama.
Gotovo identičnu sudbinu su doživeli i supružnici Milka i Mirko Oreščanin, Srbi civili, penzioneri koji su bili u poznim godinama. Milka je rođena 08.02.1911. u Vukovaru gde je i živela zajedno sa suprugom Mirkom (rođ. 13.02.1913.) u Ulici Otokara Keršovanija br. 59. U toj ulici zastrašivanje srpskog stanovništva započelo je još u leto 1991. kada je tokom meseca jula miniran kafić "Šid", dok je nekoliko kuća u vlasništvu Srba opljačkano.
Hrvatski vojnici - pripadnici Vojne policije Zbora Narodne Garde upali su u sklonište u naselju Olajnica i nakon svirepog mučenja lišili života Milku i Mirka Oreščanina. Nisu se zlikovci sažalili ni na njihove godine, ni na to što su ovi nedužni penzioneri bili teško pokretni i narušenog zdravlja. Ubili su ih hicima iz vatrenog oružja samo zato što su bili Srbi i Pravoslavci. Milka je u trenutku ubistva imala 80, a Mirko 78 godina. U istom periodu stradao je i srpski bračni par Lalić - Stojan /68/ i njegova supruga Vukosava /73/.
Prema izveštaju Komisije eksperata Savezne Republike Jugoslavije, tokom akcije "čišćenja" u Borovom Naselju početkom oktobra 1991. mučki je ubijen i Milo Đukić /56/ civil srpske nacionalnosti. On je zatočen sa još dva civila srpske nacionalnosti. Pre toga bili su zatvoreni, fizički maltretirani i mučeni, između ostalog nanošenjem rana po telu nožem, gutanjem soli i dr. Podaci komisije navode kako su u ovom zločinu učestvovali pripadnici hrvatskih vojnih snaga Stevan D., Vlado S., Vlado Š. i Marko F. Protiv pomenutih lica podnet je zahtev za sprovođenje istrage. Svi dokazi o svojstvu i vremenu izvršenja krivičnog dela, kao i priznanja, tj. izjave svedoka nalaze s u spisima predmeta pri Vojnom tužilaštvu u Beogradu I - VTK br. 1364/92.
Prema izveštaju iste komisije, polovinom oktobra 1991. pripadnici ZNG su uhapsili deset srpskih civila koji su odvedeni u Vukovar i nakon mučenja ubijeni. Ova akcija izvedena je u sklopu privođenja civilnih lica iz skloništa , kuća i stanova za potrebe nasilne mobilizacije. Među identifikovanim žrtvama su civili Čedo Jović, Nikola Vojvodić, Milan Silađin i osoba sa prezimenom Pantić. Kako se kao jedina žrtva na srpskoj strani koja je stradala u Vukovaru navodi civil Jovan Pantić /56/, pretpostavlja se da se radi o ovoj osobi.
U istom periodu tokom akcije "čišćenja" grada od Srba, na svirep i okrutan način likvidiran je penzioner Branko Sučević /62/ inače invalid bez noge koji se kretao pomoću proteze. Bio je ugledan građanin Vukovara, poštovan od svih. Takođe je bio vlasnik dva ugostiteljska objekta: „Grmeč“ i „Migros“ u Vukovaru, koji su minirani u jesen 1991. godine od strane pripadnika ZNG. Njega je okrutno nakon mučenja 7. oktobra 1991. ubio pripadnik Zbora Narodne Garde.
Prema izveštaju Komisije eksperata Savezne Republike Jugoslavije, 16. oktobra 1991. u Borovom Naselju je od strane hrvatskih paravojnih formacija zarobljen ranjenik Slavko Madžarević /28/ koji je mučen i zlostavljan nakon čega mu je odsečena glava. U delu izveštaju pod nazivom "Namerno ubijanje i nehumano postupanje sa ranjenicima i bolesnicima" navodi se kako je u oktobaru 1991. veći broj ranjenih vojnika - pripadnika JNA izdahnuo zbog neblagovremenog pružanja neophodne medicinske pomoći od strane hrvatskih lekara. Iz ove grupe identifikovani Boban Gačić i Nestorov Ivica.
Krajem oktobra 1991. nakon mučenja, pripadnici ZNG, likvidirali su i srpskog civila Vojislava Đekića /44/. Posebno je tragična sudbina novinara "Večernjih Novosti", Milana Žegarca /44/ koji je ubijen 07.10.1991. na Trpinjskoj cesti snajperskim hicem ispaljenim sa položaja hrvatske vojske. Njegovo telo, dan posle ubistva, uspeo je da izvuče vojnik na redovnom odsluženju roka u JNA Zoran Milanović. Žegarac je pogođen jednim metkom u vrat usled čega je preminuo. Pojedini hrvatski portali pokušali su da opravdaju svoj zločin govoreći kako se Žegarac nalazio u zoni borbenih dejstava.
U Sotinu je tih oktobarskih dana ubijen i penzioner Joco Ivković /67/ a ubijeni su i Dušan Ciganović /45/, Vladimir Rakin /28/ kao i starica Boja Perić /71/ koju su pripadnici hrvatskih oružanih snaga ubili u njenoj porodičnoj kući.
Na listi nestalih koje potražuje srpska strana nalaze se i imena Velimira Pelića /30/, Ivana /77/ i njegove supruge Vuke Orlović /68/, te Ukrajinca Vasilja Kavača /71/.
Prisećamo se danas i nastradalih civila Jovana Dudukovića /61/ koji je od zadobijenih povreda preminuo u Vukovarskoj bolnici i Nade Sladojević /61/ koja je 10.10.1991. ubijena / poginula u skloništu nakon čega je pokopana preko puta bolnice u krugu zgrade Luke, a otud ekshumirana 1996. i ponovo sahranjena na Novom groblju u Vukovaru.
Srpska Vikipedija beleži da su tih nesrećnih oktobarskih dana 1991. ubijeni, poginuli, stradali i nestali i civili Vojin Smiljanić, Duško Knežević, Čedo Latinović, Ljubomir Nikolić, Petar Uglješić, Jovan Vučetić, Ana Brkić, Mile Radić, Irena Segedi, Nenad Tintor, Žarko Tintor, Petar Zorić, Jovan Vukmanović, Mirko Subašić (67), Ilija Vojinović (64) i dr.
Sa molitvom i ponosom se danas prisećamo njihovih imena uz veliku želju da se ti naši sunarodnici i njihove tragične sudbine nikada ne zaborave. Nadamo se da će u Šidu ili Apatinu biti izgrađeno spomen obeležje gde će biti uklesana imena svih ubijenih i stradalih Vukovarskih Srba i pripadnika drugih nacionalnosti koji su živeli i stradali sa Srbima i gde će se u budućnosti održavati komemoracija ovim stradalnicima bez straha da bi to neko mogao sprečiti, zaustaviti a spomenik oskrnaviti ili oštetiti, kakav je to slučaj danas sa pojedinim spomenicima u Republici Hrvatskoj.
Izvori: Komisija eksperata Savezne Republike Jugoslavije (1992), dostupno na http://www.slobodan-milosevic.org/documents/reports/Serbian/1-IZV.htm
Portal Novosti: "Tužni vukovarski Vidovdan" (2015)
Vikipedija: Ubistva Srba u Vukovaru
Коментари
Постави коментар