SANSKI MOST: "ZIDOVI CRKVE SU BILI CRVENI OD KRVI, ŽENE SE MODRE I SILOVANE VRAĆALE SA RAZMENE"

Trideseta je godišnjica jednog od najvećih ratnih zločina tokom građanskog rata u Bosni i Hercegovini! Masakr u Sanskom Mostu predstavlja zlodjelo sa elementima genocida i vječnu sramotu na leđima svakog Bošnjaka! 

Tog 10. oktobra 1995. ali i tokom naredna dva dana ubijeno je 257 Srba, civila i žrtava ratnog zločina!

U progonu i ubijanju srpskih civila učestvovale su pješadijske jedinice 5. i 7. korpusa tzv. Armije BiH, pod komandom Atifa Dudakovića i Mehmeda Alagića koje su okupirale opštinu i počine pokolj neviđenih razmjera. Tog 10. oktobra 1995. više od trideset hiljada Srba je protjerano iz svojih domova, porušene su sve crkve i hramovi, a napadači nisu imali milosti ni prema ženama, ni prema djeci, ni prema nepokretnim i paralizovanim staricama! Mnogi od civila se i danas vode kao nestali. Najmlađa žrtva genocida je imala 9 a najstarija 95 godina

Prema podacima Operativnog tima Republike Srpske za traženje nestalih lica, u Sanskom Mostu su pronađene 63 masovne i pojedinačne grobnice gdje su zakopana tijela srpskih civila koji su ubijeni u periodu od od 1992 do 1995. godine. Posljednja masovna grobnica sa tijelima sedmoro civila pronađena je u decembru 2021. godine a proces identifikacije još uvijek traje. Ova cifra naravno nije konačna a pretpostavlja se da je broj grobnica i do tri puta veći budući da se mnogi Srbi i danas vode kao nestali. 

Prvi zločini nad srpskim civilima u ovom kraju su počinjeni još u proljeće 1992. godine kada je ubijeno 70 vojnika i civila srpske nacionalnosti. Rat u Sanskom Mostu počeli su Muslimani a prvi  metak "ispaljen" je iz muslimanskog sela Hrustovo odakle je i krenuo sav pakao! Tu je bila koncentrisana muslimanska vojska i štab a kasnije su ovdje formirani i logori za Srbe. Muslimanski ekstremisti su za vrijeme rata spalili i razorili više od 30 srpskih sela i zaseoka u opštini Sanski Most, porušene su ili oštećene SVE pravoslavne crkve a uništena su i sva pravoslavna groblja. 

Tužilaštvo BiH je podiglo optužnicu protiv Atifa Dudakovića i još komandanata i pripadnika 5. korpusa tzv. Armije BiH, optuženih za zločine protiv čovječnosti, koji obuhvataju ubistva više od 300 Srba, progone i zlostavljanja civila i ratnih zarobljenika, kao i uništenja 38 pravoslavnih hramova i verskih objekata. 

Najbrojnije žrtve su bili stari, bolesni i nemoćni civili koji nisu bili u stanju da napuste svoja ognjišta a ubijeno je i desetoro djece. Najmlađa žrtva bila je Bobana Zorić, stara devet godina!

MASOVNA GROBNICA "GREDA" U KRUHARIMA - PRAVA SRPSKE PATNJE!

Jedna od najvećih masovnih grobnica jeste ona u naselju Šušnjari / Kruhari gde je izvršena eshumacija posmrtnih ostaka 75 tIJela. U njoj su pokopana (bolje rečeno pobacana) tIJela ubijenih srpskih civila - žena, staraca i dJece. Najmlađa žrtva koja je eshumirana u ovoj grobnici bio je Igor Marjanović koji je imao samo 13 godina. Njega su na svirep način ubili muslimanski vojnici dok je pokušavao sa porodicom da prebJegne iz Sanskog Mosta. Pored njega pronađeni su i posmrtni ostaci Jovana Paprića, dJečaka od 15 godina koji je masakriran od Dudakovićevih koljača. Nemilosrdni muslimanski vojnici nisu imali milosti čak ni prema Bobani Zorić koja je imala nepunih 9 godina kada je svirepo ubijena u svom gradu.

U samom gradu i okolnim muslimanskim selima je formirano čak sedam logora gde su vršena silovanja, mučenja i stravične likvidacije zarobljenih srpskih civila. 

Dželati su uglavnom poznavali svoje žrtve, često su to bile njihove komšije sa kojima ispijali kafe i družili se prIJe rata. Ipak, pravo lice pokazali su devedesetih kada su dobili oružje u ruke i kada je nacionalna i vJerska pripadnost odlučivala o životu Sanjana. Ubijeno je preko stotinu žena. RIJeč je uglavnom o starim i bolesnim ženama koje se nisu mogle evakuisati na vreme. Neke od žrtava su i Avramović Dragica – stara 90 godina, Bilbija Mileva – stara 81-godinu, Todorović Ilinka – stara 91 godinu, Anđa Vukojević – stara 83 godine, Vrućinić Milka – stara 76 godina, Inđić Milka – stara 90 godina, Mara Kaiš – stara 81 godinu, Danica Draguljica – stara 92 godine, Borojević Anđa – stara 74 godine.

U ovom strašnom pokolju ubijena je i teško pokretna starica Sava Mandić (78), inače majka istaknutog i proslavljenog slikara Pere Mandića. Okrutno su ubijeni i supružnici Đuro (72) i Stojanka Đurđević (70) koji su ostali u svojoj kući vJerujući da im zločinci neće nauditi. Njihova deca - i sin i ćerka bili su u bračnoj zajednici sa pripadnicima bošnjačke nacionalnosti, međutim, ni ta činjenica nije ih spasila zle sudbine. 

Vojska Alije Izetbegovića je tokom okupacije Sanskog Mosta likvidirala i najmanje dvadesetoro bošnjačkih civila kao i četvoro Hrvata. RIJeč je uglavnom o starijim osobama ubijenim ili tokom granatiranja grada ili prilikom upada razularenih alijinih ekstremista koji su ubijali svakog na koga bi naišli ne pitajući pritom ni za ime ni za i nacionalnost. Tako je u masovnoj grobnici zajedno sa srpskim civilima ekshumirano i tIJelo bošnjačkog mladića Bakira Šabića. Jedan hrvatski bračni par pronađen je nedaleko od svoje kuće izmasakriran od džihad ratnika..

ISPOVIJESTI KOJE BOLE: SRPKINJE MASOVNO  SILOVANE U SANSKOM MOSTU

U Sanskom Mostu silovano je i zlostavljano najmanje stotinu žena i djevojaka različite starosne dobi! Sa razmena su se vraćale modre i neprepoznatljive...mnoge su pronađene masakrirane sa odsječenim udovima te brojnim ranama i podlivima, tragovima mučenja, zlostavljanja i višestrukog silovanja.

Srpkinja iz Sanskog Mosta, koja je preživjela zlodela koja su počinili pripadnici Petog korpusa takozvane Armije BiH, ispričala je u svom svjedočenju da su 10. i 11. oktobra 1995. godine svi Srbi koji su ostali u gradu uhapšeni i odvedeni u garažu bivšeg SUP i zgradu iza kino-sale. – Prilikom napada muslimanske vojske, zbog dejstva muslimanske artiljerije pobjegla sam u podrum zajedno sa komšijama. Muslimanska vojska je grad zauzela 11. oktobra i hapsila je redom sve Srbe koji su ostali. Tada su odveli i mene u garažu bivšeg SUP u kojoj je već bilo oko četrdesetak uhapšenih Srba – ispričala je žena čiji je identitet poznat Srni, a koji neće biti objavljen s obzirom na to da je postupak za zločine počinjene u zapadnokrajiškim opštinama u toku. U svjedočenju, koje je u posjedu Srne, svjedokinja je navela da su u prostoriji zajedno bili muškarci i žene, te da su sve bili stariji ljudi.

– Muslimanski vojnici su u večernjim časovima upadali u tu prostoriju, psovali nam srpsku i četničku majku i pojedinačno izvodili uhapšene u drugu prostoriju iz koje su dopirali krici i jauci. Poslije izvjesnog vremena, vraćali su jedno po jedno. Svi su bili pretučeni, krvavi, modri, sa vidnim oteklinama, a žene silovane – ističe se u svjedočenju. U potresnom svjedočenju žena je navela da su 11. oktobra 1995. godine u večerenjim časovima muslimanski vojnici nju odveli u toalet u zgradi SUP i naredili joj da legne na pločice i da se skine.

– Uperili su cijevi od oružja u mene. Tek tada sam shvatila da će i mene silovati. Branila sam se koliko sam bila u mogućnosti. Jedan od muslimanskim vojnika udario me nekim predmetom u lijevu ruku i polomio je, tako da sa polomljenom rukom nisam više mogla da pružam otpor i on me silovao. Poslije njega silovala su me još dvojica muslimanskih vojnika, koji su me prethodno izudarali pesnicama, psujući mi srpsku i četničku majku i prijeteći da će me zaklati ako budem pružala otpor – ističe se u svjedočenju. Ona je dodala da su nakon deset dana provedenih kao zarobljenici u garaži, prebačeni u zgradu iza kino-sale u Sanskom Mostu. Tamo je bilo već oko 70 zarobljenih Srba. Za vrijeme boravka u toj sali, muslimanski vojnici su povremeno odvodili neke od zarobljenih i nakon premlaćivanja ponovo ih vraćali. – Jedno veče su i mene izveli. Ponovo je trebalo da me siluju, ali vojnik je bio u alkoholisanom stanju pa nije mogao da izvrši taj akt. Muslimanski vojnici su nam svako veče psovali srpski i četniku majku, prijetili da će nas sve poklati i ponižavali nas na razne načine -ispričala je ova žena. Ona je dodala da je usljed premlaćivanja dva-tri dana prije razmjene podlegao Boško Došenović, koji je imao oko 70 godina. – Njega su mučki isprebijali, da je po povratku u prostoriju u kojoj smo bili smješteni nakon vraćeg vremena umro. Njegovo tijelo su odnijeli na meni nepoznatu lokaciju – rekla je svjedokinja. Zarobljeni Srbi ostali su toj zgradi iza kino-sale do 27. januara 1996. godine kada su odvedeni na razmenu u Koprivnu. Prema njenim riječima, tokom boravka u zarobljeništvu saznala je da je jedan broj Srba iz Sanskog Mosta bio zatvoren u velikoj Nezirovića kući i zgradi “Metalorada”.

– Šta je bilo sa tim Srbima, ne znam sigurno, osim što sam čula da su svi likvidirani, a muslimanski vojnici su govorili da su svi Srbi koji su pronađeni u skloništu Robne kuće u Sanskom Mostu pobijeni na licu mjesta – navela je žena u ovom potresnom svjedočenju, ističući da se trudi da sve to zaboravi, ali da se svakog dana prisjeća tih mučnih dešavanja koji joj, kako je navela, izazivaju, strašno psihičko opterećenje

Veliki broj srpskih civila zarobljen je u pravoslavnoj crkvi u centru Sanskog Mosta gdje su mučeni, zlostavljani a mnogi i pobijeni, strijeljani. Zidovi su bili crveni od krvi a dugo su fleke stajale unutar ove velike svetinje koja je teško oštećena i opljačkana od muslimanskih vojnika i civila.

Bošnjaci 10. oktobar proslavljaju kao dan oslobođenja grada, iako se zna da je tog dana ubijeno na stotine civila i u Sanskom Mostu ali i Mrkonjić Gradu, Ključu i ostalim opštinama. Dok se civilizovani svet sjeća žrtava i tragičnog događaja, bošnjački nacionalni korpus jednu od najsramnijih stranica svoje istorije predstavlja kao nekakvu pobjedu i uspjeh. Ponosni na silovanja, ubijanja djece i nepokretnih staraca Bošnjaci će i ovaj 10. oktobar proslavili uz pjesmu i veselje. 

Da imaju duše i obraza, priznali bi gdje su masovne grobnice da djeca sahrane roditelje, da majke ukopaju kosti nestale djece, da se braća oproste od sestara kako dolikuje. Ovaj dan svakako treba proglasiti Danom žalosti u znak sjećanja na nevine žrtve. U Oštroj Luci je otvorena spomen soba gdje su postavljene fotografije poginulih boraca VRS ali ne i civilnih žrtava mučki ubijenih tokom okupacije grada od strane džihadista. Zato porodice pozivaju vlasti grada Prijedora da otvori spomen sobu i tu postavi fotografiju svih ubijenih srpskih civila sa područja Prijedora, Sanskog Mosta, Ključa, Novog Grada, Krupe..