Na osnovu podataka koji je objavili različiti izvori poput hrvatskog lista Feral, zatim spiska žrtava koji je objavio DIC Veritas ali popisa žrtava koji je objavljen na interaktivnoj Mapi žrtava ratova 1991. – 2001. na području nekadašnje SFRJ, a koja je rezultat rada nevladinih aktivista iz Hrvatske, Srbije, Bosne i Hercegovine, ovde se može videti popis od 192 imena ubijenih i smrtno stradalih civila srpske i drugih nacionalnosti na području Osijeka. Najmlađa registrovana žrtva je imala samo devet, a najstarija 85 godina.
Četvrtinu ubijenih žrtava čine žene. Žrtve su stradale pod različitim okolnostima i na različite načine a posmrtni ostaci mnogih civila još uvek nisu pronađeni i oni se nalaze na listi nestalih. Na području Osijeka postojalo je sedam logora gde su vršena prisilna zatvaranja srpskih civila, nehumanja postupanja, zlostavljanja , silovanja i surove likvidacije. Prema podacima objavljenjim u knjizi "Zločin bez kazne - Olujom do NDH " mučilišta za Srbe su se nalazila na sledećim lokacijama:
- Zgrada MUP-a u Osijeku
- Istražni zatvor u Osijeku
- Crvena kasarna u Osijeku
- Bela Kasarna, logor vojne policije
- Zatvor Pampers na strelištu
- Logor na stadionu
- Logor u Čepinu
Za mnoge žrtve je pouzdano utvrđeno da su nakon ubistva bačene u Dunav ili Dravu. Srbi su najviše stradali u samom gradu likvidacijama i nakon strahovitih tortura, što u logorima, što u svojim kućama. Osim toga, zločini su počinjeni i u okolnim selima sa srpskim stanovništvom.
MASAKR U SARVAŠU
Tog kobnog 2. avgusta 1991. daleko pre bilo kakvih ratnih sukoba i operacija, naoružani hrvatski vojnici izvršili su stravičan masakr nad srpskim i mađarskim civilima u selu Sarvaš u blizini Osijeka. Bio je to prvi masovni zločin nad civilima u Istočnoj Slavoniji. Tog avgustovskog dana 1991. dvojica pripadnika osječke policije, oba Srbina – Milorad Đekić (1957.) i Zdravko Pokrajac (1958.) likvidirana su u Sarvašu, gde su se nalazili sa odeljenjem osječke Policijske uprave. Za njihovu smrt policija sumnjiči pripadnike Hrvatske vojske iz Slavonskog Broda, koji su pre toga učestvovali u masakriranju srpskih i mađarskih civila u Sarvašu. Policajci su likvidirani su jer su videli ta ubistva. U martu 1992. Đekićev leš isplivao je iz Dunava kod Novog Sada, a Drava je kod Osijeka izbacila Pokrajčev leš. Obudukcijom je ustanovljeno da je Pokrajac izboden nožem, a Đekić ubijen vatrenim oružjem, navode Večernje Novosti. Prema pisanju zagrebačkog lista "Nacional" meštani Sarvaša su ispričali kako je "noć uoči pokolja u selo stigao autobus pun ljudi u maskirnim uniformama koji su počinili pokolj nad dvadesetak srpskih civila". Njihova su dvorišta bila puna krvi, njihove komšije našle su neke pobijene, a neki se i danas vode kao nestali. Na kućnom pragu masakrirani su Gospava Adamović (42), njen suprug Veselin Adamović (46), Branka Bojanić (39), Dušan Bojanić (41), Melanija Bojanić (64), Lazar Jerinić (37), Dušan Milojević (28), Zora Petrović (50), Svetislav Sandić (52), Miloja Dokić, Dragan Lovrić (59), Dušan Milošević (71).. Na meti zločinaca našla se i pravoslavna crkva Rođenja Svetog Jovana Krstitelja koja je podignuta 1753. godine. List Nacional navodi kako su hronološki gledano, za masakr sarvaških Srba i dvojice policajaca su mogla biti odgovorna trojica ljudi: zapovednik obrane Osijeka Franjo Čebić, pomoćnik zapovednika u Kriznom stožeru za Slavoniju i Baranju pukovnik Franjo Pejić i zapovednik Kriznog stožera Vladimir Šeks.
MASAKR U PAULIN DVORU
U noći 11/12. decembra 1991. godine više pripadnika 130. brigade Hrvatske vojske (HV) upalo je u kuću Andrije Bukvića u selu Paulin Dvor kod Osijeka, u kojoj su bili u nekoj vrsti kućnog pritvora meštani uglavnom srpske nacionalnosti, i zbog odmazde za smrt saborca, iz automatskog oružja i ručnim granatama, likvidirali 18 civila (17 Srba i 1 Mađara), prosečne starosti 64 godine.
Među ubijenima je bilo osam žena i četiri bračna para. Samo iz porodice Katić ubijeni su Dmitar (82), njegovi sinovi Milan(59) i Petar (54), snaha Bosiljka (47) i rođaka Draginja (69).
Nakon mučnog ubistva nedužnih civila, 17 posmrtnih ostataka je odveženo sa mesta zločina i skriveno na prostoru vojnog skladišta Lug kod Čepina, tako što je “grobnica” prekrivena sa starim rashodovanim vozilima, dok je na mestu zločina ostavljen skalpirani leš Vujnović Dare (57), koja je zetečena i ubijena van “kuće smrti”.
Ujutro su zločinci kuću Andrije Bukvića, u cilju uništavanja tragova zločina, eksplozivom sravnili sa zemljom. Istoga dana iz svoje kuće, koja je bila pod stražom, nestala je bolesna i nepokretna starica Lapčević Milka (81), čije je telo početkom marta 1992. godine pronađeno smrznuto u jarku u blizini sela Hrastin, na udaljenosti od oko 2,5 kilometraod njene kuće. Posmrtne ostatke žrtava, na lokaciji Rizvanuša na Velebitu u blizini Gospića, oko 500 kilometara udaljenoj od primarne grobnice, pronašli su i ekshumirali istražioci Haškog tribunala u maju 2002. godine. Zbog ratnog zločina protiv civilnog stanovništva izvršenog u Paulin Dvoru, u martu 2003., optužena su samo dvojica pripadnika 130. brigade HV kao neposredni izvršioci. Na suđenju, koje je potrajalo sve do 2013, pravosnažno su osuđena obojica optuženika: Nikola Ivanković na 15 i Enes Viteškić na 11 godina zatvora.
MASAKR U DIVOŠU
Srbi, meštani Divoša i Tenjskog Antunovca doživeli su pravi pakao tokom poslednjeg rata kada su ova sela bila okupirana od strane paravojnih hrvatskih formacija. Srbi su u tom periodu trpeli svakodnevna šikaniranja, zlostavljanja, mučenja, pljačke...živeli su doslovno kao u logoru! Najveći broj civila je ubijen pred sam ulazak pripadnika JNA koji su zaustavili hrvatski teror i makar na kratko doneli mir preostalom, porobljenom stanovništvu. Zbog poraza na bojnom polju i vojnih gubitaka, hrvatski vojnici su odlučili da se osvete nad civilima i svoju "hrabrost" pokažu nad starim i nemoćnim bakama, nepokretnim i bolesnim starcima. Ubijali su šta su stigli a jezive scene nasilja zabeležile su čak i TV kamere i reporteri iz Beograda i Novog Sada neposredno po ulasku u ova sela.
Divoš je prema popisu iz 1991. bilo gotovo etnički čisto srpsko selo. U Tenjskom Antunovcu je prema popisu iz 1991. živelo preko 2000 Hrvata, 337 Srba, 106 Jugoslovena i 167 pripadnika ostalih manjina i neopredeljenih. Oba sela su okupirana od strane hrvatske vojske još u leto 1991. kada po meštane srpske, mađarske i nehrvatske nacionalnosti započinje pravi pakao!
U Divošu je na kućnom pragu zaklan civil Milenko Zgonjanin a njegovo masakrirano telo su usnimile i kamere jugoslovenskih televizija. Milenko nije bio vojno sposoban i nije želeo da napušta selo nadajući se da mu niko neće nauditi. Međutim, ubijen je na vrlo svirep i okrutan način! Svedoci njegovog ubistva su bili Sava i Milan J. kojima je poručeno da napuste selo ili će proći isto kao Milenko, navodi se u izjavi njegovog sinovca u opisu postavljenog video snimka. Nedužnog čoveka su hrvatski vojnici usmrtili sekirom, a pre likvidacije je strahovito mučen. Gotovo identičnu sudbinu je doživeo i civil Rodoljub Đaković, penzioner od 62 godine, koji je takođe masakriran. U Divošu su okrutno ubijeni i meštani Zoran Gašparović (26), Zdravko Javor (24), Milan Milenković i Tihomir Ratković (23). Iako brojni dokazi postoje, iako su dostupna i svedočenja preživelih svedoka za masakr u Divošu još uvek niko od hrvatskih vojnika - što počinilaca, što naredbodavac nije odgovarao! Bivši pripadnik hrvatske jedinice “Kune” Mario Bošnjak 2012. je bio na informativnom razgovoru u Policijskoj stanici u Dalju, a prema nezvaničnim saznanjima, saslušavan je u vezi sa masovnom grobnicom u selu Divoš kod Osijeka, prenose agencije. Direktor “Veritasa” Savo Štrbac rekao je da se na evidenciji Dokumentaciono-informacionog centra “Veritas” petorica Srba vode kao nestali u selu Divoš kod Osijeka 1991. godine od kojih većina do danas nije pronađena.
Štrbac je rekao da su 20. novembra 1991. godine pripadnici tadašnjeg hrvatskog Zbora narodne garde upali u selo Divoš kod Osijeka prilikom čega su ubili petoricu Srba - Tihomira Ratkovića, Zorana Gašparovića, Milenka Zgonjanina, Zdravka Javora i Rodoljuba Đakovića.
- U ovoj hidroforskoj kućici pretpostavljam da su mi oca zatvorili i zapalili s obzirom da je tu stolica, pretpostavljam da se tu sakrio i da su ga tu pronašli...na osnovu odjeće i na osnovu čizama..a kad smo mi stigli, našli smo ostatke tj. kosti što su ostale..tu je šešir, odjeća.. - ispričao je novinarima Miloš Đaković, sin ubijenog Rodoljuba, borac i patriota.
MASAKR U TENJSKOM ANTUNOVCU
Gotovo identičan masakr je počinjen i u Tenjskom Antunovcu gde su pripadnici hrvatskih paravojnih formacija neposredno pre bežanije izmasakrirali i poubijali sve što su stigli. U Tenjski Antunovac i Divoš odmah po oslobođenju ušli su reporteri Radio Televizije Novi Sad koji su tom prilikom saopštili:
"Od sveg stanovništva koje nije pravovremeno izbeglo, a reč je prvenstveno o starim i iznemoglim osobama, ustašku kamu u Antunovcu izbegao je samo jedan starac a u Divošu, čisto srpskom selu, nema preživelih. Ljudi se na svoja ognjišta vraćaju i pokušavaju organizovati kakav-takav život. Iz štaba teritotijalne odbrane apeluju da se građani bez obzira na nacionalnost, naravno svi oni koji nisu učestvovali u prolivanju krvi i zverstvima, vrate i obnove život u selu."
- To je bila strava i užas šta su počinili. Sve su kuće popalili i oštetili, grafiti su svuda bili "Srbe na Vrbe", "Osijek će vam biti novi Jasenovac", "Metak za svakog Srbina"...to su ustaše ostavila prije nego što su pobjegli..sve što je bilo srpsko su poklali, nisu se sažalili ni na staro ni na nepokretno..čak su i lokalni Hrvati osuđivali krvavi zulum koju je hrvatska-ustaška vojska počinila u ovom selu i drugim mjestima. Da smo i mi ostali i nas bi tako poubijali, nego smo protjerani još na početku rata, prijetili su nam još u proljeće pa smo spakovali najosnovnije stvari i pobjegli. Hvala JNA što je oslobodila naše kuće - ispričala je davno meštanka Antunovca koja je zajedno sa vojskom ušla odmah po oslobođenju sela u svoj razrušeni dom.
Ovi nedužni civili bili su krivi samo zbog svoje srpske nacionalnosti i verske pripadnosti. Ubijani su u svojim kućama, u bolesničkim krevetima ili u podrumima gde su se skrivali. Osim tog datuma, za vreme rata u ovom selu je 8.10.1991. ubijen i civil Ljubomir Harambašić, penzioner od 62 godine a u leto 1991. nestao je sedamnaestogodišnji dečak Pero Milanković.
STRAHOVITA ZLOSTAVLJANJA I LIKVIDACIJE U ČEPINU
Prema popisu iz 1991. naseljeno mesto Čepin je imalo 8.745 stanovnika, od čega su 80,4% bili Hrvati, 15,3% Srbi i Jugosloveni, a u mestu je živelo i nešto više od 400 pripadnika drugih nacionalnih manjina. U Čepinu su još po početku rata bile skoncentrisane jake vojne snage i ovo je postalo ozbiljno vojno uporište. Za osječke Srbe Čepin postaje glavni logor gde su vršene likvidacije i svirepa ubistva. Tako su 20.11.1991. pripadnici hrvatske vojske u Čepinu na okrutan način lišili života civile Svetozara Bulata (53) i njegovog sina Vukašina (34), Srbe po nacionalnosti. Nedužni ljudi su pobijeni ispred vatrogasnog doma u Čepinu kada je pripadnik hrvatske vojske ispalio više hitaca iz automatske puške u njihovom smeru. Svetozar je zadobio teške povrede glave a Vukašin je zadobio teške povrede glave i prostrelne rane po ekstremitetima usled čega su obojica preminuli.
Civil Ljubomir Grandić (1944) uhapšen je 23. novembra 1991. od pripadnika hrvatske vojske u Čepinu. Bio je zatočen u podrumske prostorije u Ulici Rade Končara 18, gde je bio danonoćno prebijan i zlostavljan, bez hrane i vode. Nakon zlostavljanja odveden je na polje Jasenik gde je pripadnik hrvatske vojske pucao u njega automatskim oružjem. Konstatovane su prostrelne rane trupa i glave. Istog dana uhapšeni su i supružnici Dragica (1944) i Stevan Gvozdenović (1939) koji su bili zatočeni u istoj prostoriji. Tu su bili vezani žicom i danonoćno prebijani i zlostavljani, bez hrane i vode. Nakon zlostavljanja oboje su odvedeni na polje Jasenik gde su ih pripadnici hrvatske vojske streljali. Dragici su konstatovane dve prostrelne rane glave i jedna ustrelna rana podlaktice a Stevanu su konstatovane tri prostrelne rane na glavi. Identičnu sudbinu doživeli su i supružnici Nedeljka (1938) i Nikola Vico (1933) koji su uhapšeni u periodu između 21. i 25. novembra 1991. od pripadnika hrvatske vojske u Čepinu. Supružnici su zatočeni u podrumske prostorije u Ulici Rade Končara 18, gde su bili vezani žicom i danonoćno prebijani i zlostavljani, bez hrane i vode. Nakon zlostavljanja oboje su odvedeni u šumu Vrbnik gde su ih pripadnici hrvatske vojske streljali. Nedeljki su konstatovane prostrelne rane po grudnom košu, leđima, bedrima, njedrima a Nikoli prostrelne rane po grudnom košu i glavi.
U Čepinu je ubijen i civil Savo Pavitović. Hrvatski vojnici Marguš i Dilber su krajem novembra 1991. na ulazu u Osijek zaustavili automobil kojim je upravljao Savo, a potom su ga uz pretnju oružjem odveli na polje između osječkih prigradskih naselja Čepin i Ivanovac, gde je u njega, po Marguševom naređenju, pucao optuženi Dilber. Pošto ispaljeni metak nije odmah ubio Pavitovića, Marguš je Dilberu naredio da ga dokrajči, ali ovaj, po vlastitom priznanju, to nije mogao da učini, pa je to uradio Marguš zbog čega su obojica za to krivično delo proglašeni krivim kao saizvršioci. U Čepinu su okrutno ubijeni i civili Njegoslav Romić (1939) i penzioneri Milenko Rusić (1930) i Maca Slavnić (71). Penzioner Đuro Vukas ubijen je 18. aprila 1992. od dejstva eksplozivne naprave koju su hrvatski vojnici postavili pred njegovom kućom u Čepinu kod Osijeka, a 1994. u Čepinu su živote izgubili supružnici Ljubica (1912) i Sreto Đukić (1910), Olgica Vrajić (1929), Vojo Vranješević (1956). Za vreme ratnih dejstava ovde su ubijene Sretenka Cvetković i Ana Tišma, a uporedo sa akcijom "Oluja" u jesen 1995. u Čepinu su ubijeni Miloš Mijatović i Sofija Vico (1933).
LIKVIDACIJE U GRADU OSIJEKU
Srpski civili u gradu Osijeku su ubijani bacanjem u reke i potoke, streljanjem i likvidacijama po logorima, šumama, zatvorima ali i njihovim kućama. Početkom 1991. godine po zidovima srpskih kuća ispisivane su razne antisrpske parole a tada je počelo i miniranje srpskih kuća, lokala i automobila u Osijeku. Najviše miniranja bilo je u avgustu i septembru 1991. godine. Pre miniranja, srpske kuće su opljačkane. Reihl-Kir Josip (36) - zapovednik osječke policije, ubijen je 1. jula 1991. od pripadnika hrvatske (para)vojske na čelu sa Antunom Gudeljom zato što se zalagao za mirno rešavanje problema sa Srbima. Sa njim su ubijeni i Goran Zobundžija i Milan Knežević, gradski odbornik.
Đorđe Petković zarobljen je 31. avgusta 1991. od pripadnika hrvatske vojske u centru Osijeka i odveden u privatnu garažu gde je po navodima svedoka bio prisiljen piti akumulatorsku kiselinu. On je strahovito mučen pa likvidiran a njegovi posmrtni ostaci još uvek nisu pronađeni. Živko Peulić je ubijen u svojoj kući 11. jula 1991. godine, dok je njegova supruga Ljubica teško ranjena, a potom i zarobljena od strane hrvatske policije i paravojske ZNG. Napad na kuću Peulića je trajao punih 12 sati. Živko je bio civil, ugledan i pošten građanin a ubijen je samo zbog svoje srpske nacionalnosti sa nekoliko hitaca iz vatrenog oružja. U decembru 1991. Ljubica Peulić je nakon višemesečnog zlostavljanja razmenjena nakon čega je izbegla u Srbiju.
Hrvat Ante Abičić ubijen je hicima iz vatrenog oružja od svojih sunarodnika, po nekim informacijama, zato što je slušao neku srpsku muziku. Spomenka Arsenić i Radojka Amanović ubijene su u svojim kućama nakon što su hrvatski vojnici aktivirali mine koje su bile postavljene pred njihovim kućama. Dana 17. septembra 1991. u Osijeku je ubijen Jovo Banjac (1964) a zbog njegovog ubistva zagrebački advokat Luka Šušak je podnio kaznenu prijavu protiv Glavaša, navodeći kako je, prema izjavama svedoka upravo on odgovoran za njegovu smrt. U logorima su nakon mučenja ubijeni civili - Dragan Bekić (60) i njegov sin Dušan (41),
Milutina Kutlića (50), uglednog osječkog lekara, hrvatski vojnici su prisilno odveli 7. decembra 1991. iz porodične kuće u Mrežničkoj ulici u Osijeku. Zločinci su ga vezali samolepivom trakom, doveli ga na obalu reke Drave te ga usmrtili pucajući mu iz vatrenog oružja u glavu nakon čega su njegovo telo bacili ga u reku Dravu. U Dravu je nakon streljanja bačeno i telo penzionera Petra Ladnjuka, starog 65 godina. Ljiljanu Obradović (46), Srpkinju iz Osijeka, zarobili su hrvatski vojnici 20.11.1991. a potom je ubili hicem iz vatrenog oružja i bacili u reku. Njeno telo je izbacio Dunav u Novom Sadu 1994. godine, a nalazi veštaka utvrdili su kako je imala prostrelnu ranu na glavi. Sahranjena je kao na Novosdskom groblju, odakle je i ekshumirana 2009. godine. Bogdana Počuču (53), radnika osječke grafičke firme „Štampa“, šahovskog velemajstora, hrvatski vojnici su odveli iz kuće u Vilsonovoj ulici 29. decembra 1991. nakon čega su ga monstruozno mučili pa likvidirali. Milenko Stanar (43) je zarobljen 25. decembra 1991. od strane naoružanih hrvatskih vojnika koji su ga tukli ga nanevši mu mnogostruke povrede po tela i unutrašnjim organima, zatim ga svezali konopcem i usmrtili bacivši ga sa železničkog mosta u reku Dravu.
Hrvatski vojnici su 6. januara 1992. na svirep način usmrtili švajcarskog novinara Kristijana Virtemburga u Osijeku ispalivši nekoliko smrtonosnih hitaca u nedužnog čoveka. 17. januara 1992. ubili su i britanskog fotoreportera Dženksa Paula zbog činjenice da je znao dosta o zločinima nad Srbima. Zločin se dogodio u zoni odgovornosti Internacionalnog voda kojim je zapovedao Eduardo Flores. Taj vod je bio smešten na južnom rubu Osijeka, unutar te jedinice, koja je bila u sastavu 160. osječke brigade (njen zapovednik bio je Dubravko Jezerčić).
Mađara Stanka Oberkirscha, trgovca iz Hrastina, ubio je Hrvat Ilija Ferko, a hrvatski vojnik usmrtio je i devetogodišnju devojčicu Silviju Selmani ispalivši hitac iz vazdušne puške u njen prozor. I muslimana Aliju Šabanovića (55), hrvatski vojnici su nasilno odveli, mučili pa ubili hicima u glavu u januaru 1992. a telo je potom bačeno u Dravu. Džerija Spasića, novinara, Hrvati su najpre ranili u obe noge a a potom zarobili. Danima je mučen a ubijen je na dan svoje krsne slave, 21.11.1991 godine u Laslovu. Inače u trenutku ranjavanja imao je PRESS prsluk na sebi. Prema izveštaju, 25.11.1991 god. njegovo izmasakrirano telo je transportovano na VMA.
U svojim porodičnim kućama ili na ulicama hicima iz vatrenog oružja ubijeni su civili Veselko Baletić (57), Melita Bogojević (25), Duško Bošnjak, Stevo Čubra (36), Stevan Čuča, Milica Čučić (25), Anđa Dronjić (70), Radoslav Drpić (52), Janja Drpić (81), Mladen Galonja (50), Zoran Goluža (26), Ljuban Kondić (60), Nikola Ličina (30), Branko Lovrić (40), Branko Majić (46), Milica Milić (75), Đorđe Obradović (40), Čedomir Mitrović (55), Petar Nešić (56), Savo Pavitović (54), Luka Pekić (28), Gavro Radunković (55), Milan Rajčević (36), Jovanka Šolak (36), Rosa Šolak (60), Ranko Simić (34), Zoran Slavujević (26), Jovan Slavujević (73) i mnogi drugi.
Poslednja registrovana žrtva je mladić Dalibor Radunković (20) kojeg su hrvatski razbojnici ubili vatrenim oružjem 13. januara 1998. u Silašu samo zato što je Srbin.
PODIĆI SPOMEN OBELEŽJE I OTVORITI SPOMEN SOBU U ZNAK SEĆANJA NA UBIJENE SRBE
Iako različite nevladine organizacije, ali nažalost i mnoga srpska udruženja već godinama govore o "50 ubijenih osječkih Srba" prava istina je da je broj ubijenih srpskih civila i do četiri puta veći. Čak ni taj broj nije konačan! Zašto se ovaj bilans mrtvih godinama umanjivao i zataškavao, ostaje nejasno ali došlo je vreme da se progovori jezikom istine i golih činjenica. Vlasti grada Osijeka su nedavno otkrile spomen obeležje posvećeno hrvatskim žrtvama, međutim, tu su bez dozvole porodica, uklesana i imena srpskih civila koje su upravo poubijali hrvatski vojnici što je šokiralo čitavu javnost. Predstavili su ih žrtvama "srpske vojske" iako su Hrvati tj. ubice nekih od tih civila čak i osuđeni pred hrvatskim sudovima. Imena do danas nisu uklonjena sa spornog spomenika, a srpski predstavnici se više i ne bave tom temom. U Šidu kao gradu u kojem je najveći broj prognanih Srba pronašao trajno prebivalište, trebalo bi otvoriti spomen sobu gde bi bile postavljene fotografije svih navedenih civila i žrtava rata iz Osijeka ali i iz Vukovara.
U Šidu, Apatinu ili bilo kom drugom gradu u Srbiji, u gradskom parku ili u porti neke od pravoslavnih crkvi, treba podići i dva spomen obeležja gde bi bila ispisana imena ubijenih Srba iz Osijeka i Vukovara.
Коментари
Постави коментар