VUKOVAR (1991): SEĆANJE NA UBISTVO PORODICE INIĆ - IZVEDENI IZ SKLONIŠTA PA STRELJANI

Tokom ratne 1991. na području Vukovara je ubijeno i nestalo 350 građana srpske nacionalnosti, među kojima i veliki broj žena, staraca i dece. Prema podacima SNV objavljenim u biltenu iz 2014. godine,  među ubijenima je i 161 civil srpske nacionalnosti, mada neki izvori govore da je broj stradalih čak i veći od navedenog. Najmlađa registrovana žrtva je imala godinu ipo dana, dok je najstarija imala 93 godine. Posmrtni ostaci mnogih Srba do danas nisu pronađeni, a osim civila registrovan je i veći broj slučajeva gde su u logorima ili nakon zarobljavanja likvidirani brojni ratni zarobljenici što predstavlja kršenje Ženevske konvencije i ratni zločin. 

Rat u Vukovaru započeo je 1. maja 1991. kada je Mijo Geleničar, osvedočeni ustaša, sa nekoliko hitaca usmrtio penzioner Stevana Inića (65) koji je sa jugoslovenskom zastavom pošao da proslavi 1. maj - veliki jugoslovenski praznik. Bila je to prva žrtva vukovarske regije. Stevan je bio pošten i ugledan čovek koji je imao prijatelja među svim narodima i njegovo ubistvo predstavlja početak terora nad Srbima u Istočnoj Slavoniji. Već narednog naoružani hrvatski ekstremisti, napali su Borovo Selo, mesto sa 96% srpskog stanovništva. Došli su na tuđi kućni prag sa ciljem da zaplaše, proteraju, počine zločine..tada je krenuo i pravi egzodus Srba koji su u strahu za vlastite živote panično napuštali Vukovar i bežali za Srbiju.

Srpski civili u Vukovaru su ubijani na različite načine - izvođeni su iz skloništa i odvođeni u logore gde su mučeni, zlostavljani pa streljani. Veliki broj njih je završio u Dunavu a tela mnogih civila još uvek nisu pronađena. Teror nad Srbima zaustavljen je tek 18. novembra 1991. po ulasku pripadnika JNA u Vukovar. Do tog datuma registrovan je veliki broj ratnih zločina a neki od najstrašnijih dogodili su se u periodu od 16.11. do 18.11.1991. kada su hrvatski vojnici iz revolta zbog gubitaka na bojnom polju svoju snagu iskazivali nad nemoćnim civilima - ženama starcima i decom. Više desetina srpskih civila ubijeno je u ta tri dana po svojim kućama i skloništima - ubijani su tokom grupnih streljanja i likvidacija, a u zločinima su neretko učestvovale i prve komšije Hrvati.

Među žrtvama koje nisu dočekale oslobođenje bili su i članovi porodice Inić, inače rođaci gore navedene prve žrtve ubijene u Vukovaru. Domaćin Ratko Inić (39), Milena Inić (42) i njihov sin Marko Inić, dečak od 16 godina, svirepo i mučki su ubijeni u noći 16. novembra 1991. godine od strane, hrvatske paravojske - pripadnika Zbora Narodne Garde u Borovom Naselju. Inići su se skrivali u skloništu "Nova obućara" gde su zajedno sa svojim komšijama provodili dane i noći iščekujući kada će se borbena dejstva napokon završiti a život vratiti u normalu. Kraj rata i slobodu nažalost, nikada nisu dočekali. Samo zbog svoje srpske nacionalnosti, okrutno su ubijeni. Zbog imena, vere i nacije bili su mesecima šikanirani od strane komšija Hrvata ali su sav taj teror i pritiske stojički podnosili.

Šesnaestogodišnji Marko bio je duševno bolestan i dijabetičar, što opet nije sprečilo hrvatske vojnike da počine zločin. Na vojnom sudu u Beogradu dokazano je kako je po dogovoru sa komandantom skloništa Martinom Sabljićem, Zoran Šipoš zajedno sa 4-5 gardista i svojom suprugom Jasnom u skloništu "Nova obućara" odabrao 8 muškaraca, od čega tri hrvatske i pet srpske nacionalnosti, među kojima i Ratka i Marka Inića. Oni su izvedeni iz skloništa i streljani streljani, dok je sudbina ostalih izvedenih lica srpske nacionalnosti nepoznata. Ubijena je toga dana i Milena Inić. Zlikovci nisu imali milost već su na brutalan način poubijali nesrećene civile samo zato što su se drugačije zvali.

Prema podacima izveštaja Vlade Savezne Republike Jugoslavije o slučajevima kršenja međunarodnog ratnog i humanitarnog prava na teritoriji bivše SFR Jugoslavije za zločin nad porodicom Inić su odgovorni:

• Sabljić Martin, rođen 8.novembra 1939. godine u Tjerici, Opština Sinj, od oca Vlade i majke Lucije, rođene Ruščić, ranije sa prebivalištem u Borovom naselju, Trpinjska cesta br. 203, državljanin Hrvatske, sada nepoznatog boravišta;
• Šipoš Zoran, rođen 30.decembra 1952. godine u Somboru, od oca Milivoja i majke Milke, rođene Doganić, državljanin Hrvatske, ranije sa stanom u Borovom naselju, samački soliter br. 204, sada nepoznatog boravišta; bio u pritvoru od 16.januara do 14.avgusta 1992. godine, kada je predat vlastima Hrvatske;
• Šipoš Jasna, supruga Šipoš Zorana, ranije sa stanom u borovom naselju, samački soliter br. 204, sada nepoznatog boravišta;
• Neidentifikovani pripadnici Zbora narodne garde.

List "Politika" objavio je intervju Save Štrbca, direktora DIC Veritasa u kojem nas je Savo podsetio na presude Vojnog suda u Beogradu. Deo intervjua dajemo u nastavku: 

- Prvostepenim presudama Vojnog suda u Beogradu broj I K-112/92 od 26. juna 1992. i I K-108/92 od 14. jula 1992. godine i drugostepenim Vrhovnog vojnog suda broj II K-259/92 od 29. decembra 1992. i II K- 260/92 od 24. novembra 1993. pravosnažno su osuđeni pripadnici ZNG iz vukovarskih prigradskih naselja Borovo naselje i Borovo Selo: Martin Sablić,  Zoran Šipoš, Nikola Ćibarić, Jure Marušić, Ante Vranjković, Bartol Domazet, Slavko Mađarević, Mirko Filković, Zdenko Štefančić, Mira Dunatov i Damir Sarađen, svi zbog krivičnog dela ratnog zločina protiv civilnog stanovništva – šestorica na smrtnu kaznu, a ostali na vremenske od šest do 15 godina zatvora.

Osuđeni su  što su po kućama i skloništima pomenutih naselja zlostavljali i na kraju likvidirali civile srpske nacionalnosti: Petra Grubišića, Milana Đukića, Rajka Nunića, Predraga Ćirića, Tomislava Jakovljevića , Milorada Zorića, Uroša Nedučića, Konstantina Lukića, Jovana Markova, Ljubomira Bolića, Boška Grbića, Anu Lukić, Vidu Jakovljević, Ratka Inića i njegovog duševno bolesnog sina nepoznatog imena (kasnije smo doznali da se zvao Marko), Tošu Toškovića, Vojislava Đekića, Svetislava Vladisavljevića, Stevu Malecki, Milicu Vračarić, a njenog supruga Dragoljuba teško ranili. - rekao je Savo za Politiku.

Vojno Tužilaštvo u Beogradu je od februara do jula 1992. vodilo sudski postupak protiv hrvatskih policajaca, paravojnika i civila koji su tokom 1991. počinili ratne zločine nad Srbima. Doneto je na desetine presuda za teška krivična dela, a dve presude su bile smrtne kazne. Krajem jula 1992. pokreće se akcija za razmenu zarobljenika po principu "Svi za sve", koja dovodi do potpisivanja sporazuma Vlade SR Jugoslavije i Vlade Hrvatske, a realizuje se 14. avgusta 1992. godine u Nemetinu, kraj Osijeka. Ovu akciju sa srpske strane vodio je premijer SRJ Milan Panić. Osuđenici su pušteni na slobodu i u Hrvatskoj dočekani kao heroji. Tako su se i ubice porodice Inić našle na slobodu a ove ubijene ljude niko više i ne pominje.

Pre dve godine u Vukovaru su Hrvati otkrili spomen-obeležje "vukovarskim žrtvama",  na kojem se našlo 2.717 imena i prezimena, koja su ispisana na staklenim pločama postavljenim u dvorištu Franjevačkog samostana i župe sv. Filipa i Jakova pored Dunava. Tu su osim poginulih hrvatskih vojnika i civila, uklesana i imena stotinu srpskih civila koji su poubijani od hrvatske vojske. Imena ubijenih srpskih civila, među kojima je i ime Ratka Inića (imena Milene i Marka su izostavili), uklesana su na spomenik bez saglasnosti porodica srpskih žrtava najverovatnije sa ciljem manipulacije i krivotvorenja činjenica. O tome u prilog govore i izjave raznih šovinista poput Penave, koji govore kako su sve žrtve na spomeniku ubijene od strane srpske vojske što predstavlja čistu laž i obmanu ali nam i otkriva smisao takvog spomenika. 

Zbog zločina nad srpskim civilima u novembru 1991. tačnije zbog toga što su po kućama i skloništima pomenutih naselja zlostavljali i na kraju likvidirali civile srpske nacionalnosti prvostepenim presudama Vojnog suda u Beogradu broj I K-112/92 od 26. juna 1992. i I K-108/92 od 14. jula 1992. godine i drugostepenim Vrhovnog vojnog suda broj II K-259/92 od 29. decembra 1992. i II K- 260/92 od 24. novembra 1993. pravosnažno su osuđeni pripadnici ZNG iz vukovarskih prigradskih naselja Borovo naselje i Borovo Selo: Martin Sablić,  Zoran Šipoš, Nikola Ćibarić, Jure Marušić, Ante Vranjković, Bartol Domazet, Slavko Mađarević, Mirko Filković, Zdenko Štefančić, Mira Dunatov i Damir Sarađen, svi zbog krivičnog dela ratnog zločina protiv civilnog stanovništva – šestorica na smrtnu kaznu, a ostali na vremenske od šest do 15 godina zatvora.

 SPOMEN SOBA KAO TRAJNI MEMORIJAL

Srpske žrtve nisu žrtve drugog reda, te zaslužuju jednaku pažnju, pijetet i tretman kakav imaju i hrvatske žrtve. Ako to već nije moguće uraditi u Vukovaru, onda bi u Šidu kao gradu u kojem je najveći broj prognanih Srba pronašao trajno prebivalište, trebalo  otvoriti spomen sobu gde bi bile postavljene fotografije svih navedenih civila i žrtava rata. 

Spomen sobe predstavljaju trajne memorijale i večna svedočanstva o herojstvu i postojanju ljudi čiji su životi brutalno ugašeni tokom ratnog vihora. Osim fotografija žrtava, u taj muzej sećanja bilo bi poželjno postaviti i fotografije porušenih pravoslavnih crkava, oštećenih kuća i objekata, ispovesti logoraša i žrtava zlostavljanja..sve to bi pomoglo da se od zaborava otrgne jedan strašan ali i veoma važan segment naše istorije. Na taj način svako bi mogao da se upozna sa pravim činjenicama i uzrocima rata a mlađi naraštaji bi učili zašto sukobe treba sprečavati i rešavati mirnim putem. To bi bio idealan korak ka mirnijoj i sigurnijoj budućnosti sa porukom da se takvi zločini više nikada i nikome ne ponove. 

Kultura sećanja je važan deo tradacije svakog naroda jer onaj narod koji zaboravi svoju prošlost nema pravo ni na budućnost.