Iako je od završetka rata proteklo 27 godina, Srbi iz Glamoča nikada ne mogu zaboraviti juli 1995. godine, i dane kada su nasilno prognani sa svojih vekovnih ognjišta, kada je u jednom trenu nestalo sve ono što su godinama i decenijama gradili, sticali i stvarali. Iako su mnoge fizičke rane i povrede zarasle, rane na srcu i duši nikada neće! Sećanje na 142 surovo prekinuta života ne bledi a porodice žrtava najviše boli to što za smrt njihovih najmilijih još niko nije odgovarao!
Tog 27. jula 1995. započela je poznata hrvatska ofanziva i okupacija pograničnog dela Republike Srpske i BiH. Bio je to čist primer agresije! Hiljade agresorskih vojnika iz raznih delova Republike Hrvatske, potpomognuti lokalnim hrvatskim stanovništvom, napali su Glamoč sa glavnom namerom da se celokupno srpsko stanovništvo protera i "očisti". Tih julskih dana 1995. godine, na području Glamoča ali i okoline, na svom kućnom pragu je ubijeno najmanje 125 Srba. Više od 80% su bili nemoćni civili, stari i nepokretni koji nisu stigli da umaknu hrvatskom nožu. Izveštaji patologa pokazali su kako su srpski civili ubijani na razne načine i raznim metodama: noževima, maljevima, mnogi su živi spaljivani po kućama a pojedini su i streljani. I ti malobrojni koji se na spiskovima vode kao "vojnici" zapravo su bili zemljoradnici, poljoprivrednici, obični ljudi - seoska straža, koji su uzeli pušku kako bi odbranili svoje živote, srpsku nejač i civile, svoja ognjišta. Svi ubijeni su najbolje rečeno žrtve ratnog zločina budući da su mnogi likvidirani i nakon zarobljavanja a nalazi patologa su potvrdili kako popriličan broj leševa pronađen sa rukama vezanim u lance, te okovani žicom, zatim bez glava, bez jednog ili više ekstremiteta i sa vidnim tragovima mučenja.
Najmlađa žrtva agresije bila je Danijela Pejić, devojčica od nepunih devet godina koja je ubijena u centru Glamoča prilikom napada hrvatske vojske na grad 1995. godine. Tada je poginuo i Spasoje Nenadić, dečak od 13 godina. Najstarijе žrtvе su bili slabovidi i teško pokretni starci: Stevan Kukrić, star 98 godina, koji je nakon mučenja likvidiran pa bačen u masovnu grobnicu "Kamen" i Vlado Bošnjak koji je imao 96 godina i koji je ubijen u svojoj porodičnoj kući u selu Branješci. Tog 27.07.1995. naoružani hrvatski vojnici provalili su u dom ovog penzionera koji se nije kretao. Mučili su ga pa okrutno ubili a kuću opljačkali i demolirali, navodi se u knjizi "Mrtvi vječna opomena živima" autora Miroslava Jankovića.
Ratni vihor u Glamoču započeo je još u aprilu i maju 1992. godine. Prve žrtve na području opštine Glamoč bili su penzioneri Đuro Radić, star 88 godina, i Gospava Cvijetić, penzionerka od 76 godina, koje su pripadnici hrvatske vojske ubili na kućnom pragu 18.05.1992. godine u selu Skucani, navodi se u knjizi "Mrtvi vječna opomena živima" autora Miroslava Jankovića. Bila je to opomena svim Glamočkim Srbima kakva ih sudbina očekuje. Samo tih majskih dana je ubijeno dvadesetak nedužnih Srba. Iako u Glamoču nije bilo direktnih ratnih dejstava, srpski civili su u periodu od 1992. do 1995. ipak ubijani po okolnim selima ili tokom neselektivnog hrvatskog granatiranja po civilnim ciljevima.
Tih julskih dana 1995. niko nije bio pošteđen. Srpske starice žive su spaljivane po kućama a mnogi civili su imali tragove mučenja i zlostavljanja. Hrvatski vojnici nisu gledali u koga pucaju već su ubijali sve pred sobom, o čemu svedoči i činjenica da je među žrtvama bilo i dvoje Bošnjaka kao i dve Hrvatice a koji su stradali zajedno sa Srbima, pokazuju podaci atlasa ratnih zločina tj. IDC-a iz Sarajeva.
U selu Rore masakrirane su ili zapaljene Milica Rokvić (85), Stevanija Srdić (91), Stana Roknić (84) i Milica M. Rokvić (69). Hrvatski vojnici su do temelja spalili srpska sela Rore, Šumanjce, Halapiće, Petrovo Vrelo i Zajarugu, Babić Brdo i mnoga druga mesta.
U Šumanjcima su ubijeni: Ana Bošnjak (75), Lazar Kozomora (60), Mila Kozomora (71), Luka Radumilo (73), Mara Radumilo (73), Jelka Radumilo (74).
U selu Halapić su ubijene Milica Đurković (70), Ana Janković (75), Ružica Janković (83), a u Petrovom Selu života su lišeni Miloš Rakulj (81), Janja Radoja (85) i Božo Radoja (80). U selu Zajaruga masakrirani su Bosiljka Radoja (79), Jelka Trivunović (90) i Uroš Trivunović (90). Živote su tokom ovih napada izgubili i Milka Papić (59) iz Haića, Gospava Perduh (88) iz Branješaca koja je masakrirana, Joka Tomić (85) koja je streljana, Grozda Martić (90), Lazo Piljak (83) i Babić Brda, Marko Dokić (65), Jovanka Babić (85) iz Đuličana, Ljuba Šavija (90) iz Branješaca, Vinka Baroć (85), Cvijeta Injac (51), Borka Matić (49), Jovanka Vujaković (85) iz Pribelja, Rista Subašić (88) iz Pribelja i mnogi, mnogi drugi civili.
Tokom 1996. iz masovne grobnice "Kamen" eshumirani su posmrtni ostaci 108 srpskih civila iz Glamoča, koje su mučki poubijali pripadnici regularne vojske Republike Hrvatske. Među žrtvama je bilo mnogo starih i bolesnih osoba, a svima je zajedničko da su pre likvidacije okrutno mučeni. U masovnoj grobnici u Petrovom Selu ekshumirani su posmrtni ostaci četvoro civila, dok su iz pojedinačnih grobnica ekshumirani ostaci petnaestoro srpskih civila.
"Mi nikada nećemo zaboraviti zločine koji su ovdje počinjeni. Ljude su potkivali, sve staro i nemoćno poklali, i žive zapalili. Hrvati nikog nisu štedeli. Sva srpska sela su sravnili sa zemljom - rekao je pre nekoliko godina za medije Mile Kozomora, prognanik iz Glamoča.
"Nijedna žrtva nije stradala samo od metka, nijedna. Hrvatski vojnici su masakrirali svakog na kog su naišli. Tu su žene i starci od 80, 90 godina. Ništa živo nije ostalo. Pepeo i prah - rekla je Boja, Srpkinja koja je spas te 1995. pronašla u Banjaluci.
Zločini u Glamoču dugo su bili u medijskoj blokadi, o tim surovim ubistvima i likvidacijama jako se malo ili čak nimalo ne govori. Još uvek javnosti nisu poznata zverstva koja su ovde planski i sistemacki činjena. Ovi zločini su zapravo najavili zloglasnu operaciju "Oluja" koja će uslediti samo par dana kasnije i koja će odneti preko 2000 života. Bilo bi poželjno da se u znak sećanja na nedužne žrtve otvori spomen soba gde bi bile postavljene fotografije civila i branilaca Glamoča kako sećanje na nedužne žrtve ne bi izbledelo. Bilo bi poželjno i da neki trg, ulica ili institucija u Glamoču ili Republici Srpskoj ponesu ime po Danijeli Pejić, najmlađoj žrtvi terora kako se sačuvalo sećanje na jedan tragičan period iz bliske istorije i kako se takvi zločini više nikome i nikada ne bi ponovili.
Izvor: Institut za istraživanje srpskih stradanja u XX veku - "Masovni zločini 1992-1995"
Miroslav Janković "Mrtvi vječna opomena živima"
Коментари
Постави коментар