VUKOVAR: SJEĆANJE NA PRVU ŽRTVU STEVANA INIĆA I EGZODUS SRBA

Dokumentaciono-istraživački centar "Veritas" je na svom sajtu kroz projekat "Hronologija rata u Hrvatskoj 1991-1995" podsjetio da su "5. marta 1991. u Apatin (AP Vojvodina) pristigle prve srpske izbeglice iz Istočne Slavonije, mahom žene i deca iz Borova Sela, Tenja Sarvaša, Belog Brda." Ova vijest prošla je potpuno nezapaženo iako je to jedan  i prelomnih istorijskih trenutaka koji je pokrenuo sva ratna zbivanja i najavio sav pakao koji spremao srpskom narodu. Upravo tada započeo je progon Srba sa prostora Vukovara i istocne Slavonije koje će svoj vrhunac dostići 1. maja 1991. kada je ispaljen prvi metak i kada je zvanično krenuo egzodus srpskog stanovništva. 

Paradoksalno, srpski narod se svakog 1. maja prisjeća egzodusa i etničkog čišćenja na području Zapadne Slavonije koji je hrvatski državni vrh sproveo 1995. godine u zločinačkoj akciji kodnog naziva "Bljesak" kada je protjerano više od 30 000 Srba, a ubijeno 283 civila i vojnika. Komemoracijom i nizom aktivnosti obilježava se ovaj tragičan dan u srpskoj istoriji dok se istovremeno ćuti o 1. maju 1991. godine kada je započeo egzodus srpskog naroda sa prostora Vukovara i istočne Slavonije. Mada je bilo pokušaja da se medijima i političarima ukaže na značaj i važnost obilježavanja početka progona i zločina nad Srbima u Vukovaru, svi su ostali nijemi na te molbe i vapaje. Egzodus Srba iz Vukovara bio je prvi organizovani progon jedne etničke zajednice na tlu moderne, savremene Evrope. Svjetske kamere nisu bile rade da snime i zabilježe lica uplakanih srpskih civila koji su pod prijetnjama i pritiscima u kolonama napuštali svoja ognjišta i bježali u nepoznato. 

Kao što je već poznato prve žrtve u Vukovaru bili su Srbi, prve zapaljene kuće bile su srpske, prvi minirani lokali i objekti bili su u vlasništvu Srba, prvo su formirani logori za Srbe, prvo su iz ovog grada protjerani i prognani Srbi, prve porušene i oštećene svetinje bile su pravoslavne crkve i hramovi...

UBISTVO STEVANA INIĆA

Prva vukovarska žrtva bio je penzioner Stevan Inić /63/ koji je ubijen svirepo i mučki na svom kućnom pragu u Bršadinu. Stevana je hicima iz vatrenog oružja ubio komšija Hrvat Mihajlo Mijo Gelenčir i to iz šovinističkih pobuda i mržnje. Razlog je bio taj što je nesrećni čovijek nosio jugoslovensku zastavu na Prvomajski uranak u obližnju šumu Đergaj. Počinilac zločina i njegovi najbliži istakli su se i kasnije po zastrašivanju srpskog stanovništva u Bršadinu i okolnim selima, kao i pljačkama srpskih kuća i objekata u vlasništvu Srba. Kako su sami Hrvati posvjedočili godinama kasnije Stevan je ubijen bez ikakvog povoda i bez pružanja otpora, kao penzioner i kao nenaoružani civil samo jer je bio srpske nacionalnosti. U mladosti je oženio Hrvaticu, bio je zaposlen u zemljoradničkoj zadruzi a posle je radio kao kondukter u Jugoslovenskim Železnicama. Do 1986. je bio predsjednik SUBNOR-a za Bršadin. Voleo je ljude i imao je prijatelje svih vera i nacija. Ostao je upamćen kao pošten čovijek a u tom duhu je vaspitavao i svoju decu. -"Svake godine dolazim sa porodicom na ovu službu Božju i uvek nam se misli vraćaju na događaje tih ratnih devedesetih. Emocije su uvek prisutne i izražene, ali sam i srećan što se naše žrtve ne zaboravljaju i što se na ovaj način čuje i za njih. Kao potomku jedne od žrtava ovo mi puno znači, a evo, došli su i moji sinovi iz Engleske da se zajedno sa mnom prisete moga oca i njihovog dede – rekao je pre nekoliko godina na obilježavanju stradanja Bršadinaca sin ubijenog Inića.

Dana 2. maja 1991. godine, počinjen je novi zločin u režiji ustaškog režima Franje Tuđmana kada je grupa hrvatskih ekstremista iz raznih krajeva Hrvatske, naoružana dugim cevima došla na tuđi kućni prag sa ciljem da proteraju, siluju, ubiju. Ekstremisti su izvršili napad na Borovo Selo sa ciljem da zaplaše ili pak istrebe Srbe. Borovo Selo je 1991. gotovo u potpunosti bilo naseljeno Srbima. Grupa terorista, došla je tog 2. maja 1991. u Borovo Selo samo sa jednom namjerom - da izazovu sukobe! Došli su na tuđi prag da protjeruju, ubijaju i zlostavljaju civilno stanovništvo a svoje namere pokazali su i dok su se drali i pretili lokalnom stanovništvu. 

Hrvatske paravojne i paradržavne strukture, uz blagoslov balkanskog kasapina Franje Tuđmana, započeli su tog 1. i 2. maja 1991. etničko čišćenje srpskog, rusinskog i nehrvatskog stanovništva sa područja grada Vukovara ali i čitave Istočne Slavonije. 

Tih dana započelo je miniranje srpskih lokala, inače organizovano je u režiji militantne stranke HDZ, kojom su rukovodili lokalni moćnici: Tomislav Merčep i Blago Zadro. Cilj delovanja HDZ bio je etničko čišćenje Srba iz Vukovara, po nalogu centrale HDZ iz Zagreba. Tokom ratne 1991. na području Vukovara je ubijeno i nestalo preko 200 civila srpske nacionalnosti. Čak 43-oje ljudi je ubijeno u proljeće i leto 1991. kada nije bilo nikakvih ratnih sukoba. Istovremeno, do jeseni i početka borbi nije ubijen NIJEDAN hrvatski civil niti je zapaljena ijedna hrvatska kuća. Prve hrvatske žrtve u Vukovaru bili su Ilija Lozančić (59) i penzionerka Barbara Bugadžija (67) i oboje su stradali od hrvatske ruke. Iliju, Hrvata, katolika, su u njegovoj kući u Borovom Naselju 26.08.1991. okrutno ubili upravo hrvatski paravojnici, Zenge, među kojima je bio Ivo Živković i druge naoružane osobe. Ove žrtve se rijetko pominju u hrvatskoj javnosti jer to ne ide u prilog njihovoj propagandi i mitomaniji koju je tako maštovito kreirao zvanični Zagreb da bi im danas i sam Gebels pozavideo. 

Podaci pokazuju da je preko 20 000 Srba, Rusina, Jugoslovena i nehrvata metodama nasilja i pritiska prognano je iz svojih domova pre i tokom ratnih sukoba u Vukovaru. Strah je i dan danas prisutan, mnoge porodice se nisu vratile u svoje domove a scene nasilja, progona, prijetnji i zločina još uvijek su žive. Egzodus Srba iz Vukovara bio je prvi slučaj nasilnog progona jedne etničke grupe u modernoj Evropi, prvi slučaj egzodusa nakon Drugog svetskog rata. Fotografije nepreglednih kolona srpskih izbjeglica obišle su tada svet koji nije bio pretjerano zainteresovan za srpsku patnju.

Hrvatski vojnici i policajci su tog proljeća, ljeta i jeseni odvodili srpske civile sa radnih mjesta, iz porodičnih domova, sa ulica i gradskih trgova na tzv. "informativne razgovore" sa kojih se mnogi nikada nisu vratili. U gradu je postojalo i nekoliko logora i zatvora gdje su zatvarani srpski civili i zarobljenici koji su tamo mučeni, zlostavljani, silovani i ubijeni. Procenjuje se da je osim civila, ubijeno i preko stotinu srpskih branilaca koji su likvidirani kao ratni zarobljenici u logorima, što je protivno Ženevskoj konvenciji i takođe se smatra ratnim zločinom. Posmrtni ostaci mnogih Srba su nađeni u Dunavu i po masovnim grobnicama a do danas niko nije procesuiran za ove strašne zločine. Jedan dio žrtava i dalje se nalazi na listi nestalih a komšije Hrvati ne žele da kažu gdje su tijela.

 

"Izbjegla sam 31.07.1991. iz Vukovara. Puškama i mitraljezima smo najureni od Tuđmanovih i merčepovih zločinaca koji su željeli da zatru sve što je srpsko. Stalno su nam dobacivali "Vukovar će vam biti novi Jasenovac". U maju je nekoliko hrvatskih policajaca došlo u Borovo, došli da nas pobiju, svi su bili pijani, pjevali su ustaške pesme, sigurno su htjeli i da siluju, govorili su da će da nas sravne, da neće pile ostati..tako su vikali, naši civili, uzeli puške pa uspeli da odbrane Borovo tada od tih zlikovaca. Sa dve torbe i dvoje djece sam pobjegla preko Dunava na čamcu za Srbiju, postali smo stranci u svom Vukovaru za jednu noć. U Srbiji su nas divno prihvatili, ali to nije bilo to. Posle smo čuli da su naše komšije Hrvati odmah isti dan ušli u našu kuću i pokrali sve što se moglo pokrasti. A bili smo dobri prije rata, kao jedno, davali smo im sve što treba, i ispratili nas a posle su veličali ustaštvo. Nedugo posle su Hrvati minirali i pravoslavnu crkvu. Drago mi je što je Vukovar oslobođen, teško je gledati sve ove razrušene domove i zgrade, ali to će se obnoviti a šta je sa ljudskim životima koje su Tuđmanove horde pogasile? To se ne može vratiti" - ispričala je svoju potresnu priču A. iz Borova Naselja tokom oslobođenja Vukovara 18.11.1991. Ona je sa svojom porodicom izbegla krajem jula 1991

Prva žrtva u samom gradu Vukovaru je bio Srbin Jovan Jakoljević koji je brutalno ubijen 29. juna 1991. na tadašnjem Trgu Slavije, a današnjem Vatikanskom trgu. Prebijanja i zlostavljanja srpskog i nehrvatskog stanovništva postali su svakodnevica. Na području Vukovara od maja 1991. do novembra 1991. ubijeno je preko 200 srpskih civila i žrtava ratnog zločina. Najmlađa žrtva bio je dječak Goran Čečavac od godinu ipo dana, izrešetan mecima sa svojim roditeljima od strane Zengi, dok je najstariji bio 93-godišnji starac Ilija Vorkapić ubijen sa svojom suprugom i još jednim komšijom. Zatirane su čitave porodice, ubijeni su mnogi bračni parovi, registrovani su brojni slučajevi silovanja žena i djevojaka od strane hrvatske vojske. Večernje Novosti su 1991. preneli i potresnu ispovest osamdesetogodišnje Srpkinje Milke Dubajić iz Vukovara, koja je nakon oslobođenja bila u prihvatnom centru u Šidu: - Njima je bilo ubiti Srbina kao komarca. Čim vide nekog otvara se paljba od više ustaša koje na taj način iskaljuju svoj bes i odanost vrhovništvu. Mogli smo to samo da gledamo i čekamo kada ćemo mi doći na red. O nekakvoj pomoći ili sahranjivanju nesretnog čoveka nije moglo biti ni govora, jer odmah ode tvoja glava. Pune su nam bašte leševa u raspadanju. - ispričala je tada starica koja je čitav rat provela u Vukovaru, u dijelu grada pod kontrolom hrvatske vojske i čija ispovijest jasno govori o patnjama srpskog naroda.

Dana 18. novembra 1991. vojnici Jugoslovenske Narodne Armije su oslobodili Vukovar omogućivši tako da se preko 30 000 Srba i Rusina, prognanih u proleće i leto 1991. vrate na svoja ogništa.